Badanie kropli krwi pod mikroskopem w ciemnym polu widzenia to metoda opracowana przed 70 laty przez prof. Guntera Enderleina oceniająca obecność różnych form rozwojowych drobnoustrojów we krwi.

We krwi każdego zdrowego człowieka obecne są drobnoustroje. Występują one w różnych formach rozwojowych, przy czym zdecydowana większość to formy niepatogenne. Zachwianie proporcji pomiędzy poszczególnymi formami rozwojowymi świadczy o istniejącej w organizmie patologii (przewlekły stan zapalny, zatrucie, infekcja grzybicza, zaburzenia przemiany materii, nowotwór). Ocenia się także takie parametry jak ilość i ruchliwość krwinek białych, kształt krwinek czerwonych, ilość płytek krwi, obecność kryształków, białka i tłuszczu. Czasami udaje się zobaczyć obecne we krwi pasożyty.

Metoda ta nie stawia diagnozy, jednak w przypadku trudności diagnostycznych jest bardzo pomocna w ukierunkowaniu myślenia w celu znalezienia przyczyn choroby.

Profesor Guenter Enderlein żył w latach 1872-1968. Przez wiele lat życia mieszkał i pracował w Szczecinie. Był uczniem prof. Antoine Bechampa, wielkiego francuskiego biologa z II połowy XIX w. 

Bechamp  przez całe swoje życie toczył spór z Ludwikiem Pasteurem dotyczący patogenezy wszystkich chorób. Pasteur twierdził, że krew jest jałowa, a choroby biorą się w skutek zaatakowania organizmu przez mikroorganizmy z zewnątrz. Twierdził też, że mikroorganizmy są monomorficzne, tzn. występują w jednej tylko formie rozwojowej. 

Wg Bechampa natomiast przyczyna chorób miała leżeć w zaburzeniu środowiska wewnętrznego organizmu prowadzącego do rozwijania rozwijania się form patogennych mikroorganizmów z zarodników, które egzystują we wszystkich ludzkich komórkach, również w komórkach jajowych i plemnikach, są więc przenoszone z pokolenia na pokolenie.

Koncepcje Pasteura wygrały i spowodowało to całkowite zahamowanie prowadzenia badań mikroorganizmów bytujących w naszych tkankach. Jedynym wyjątkiem był uczeń Bechampa - prof. Enderlein, który kontynuował myśl swojego nauczyciela. Odkrył on, że komórki wszystkich ssaków są od milionów lat zasiedlone dwoma gatunkami grzybów: Aspergillus niger i Mucor racemosus.

Najłatwiej jest je oglądać w świeżej krwi w mikroskopie z ciemnym polem widzenia pod największym powiększeniem. Można wtedy dostrzec podstawowe formy rozwojowe tych grzybów - protity w postaci malutkich poruszających się punkcików. Jest to najliczniej występująca niepatogenna forma rozwojowa. Można również znaleźć inne formy rozwojowe, które normalnie występują w bardzo małych ilościach i są formami patogennymi. 

Wielogodzinne obserwacje poszczególnych form pozwoliły Enderleinowi opracować cykl rozwojowy, czyli kolejność przechodzenia jednych form w drugie.

W przypadku zaburzeń środowiska, a w szczególności zmiany pH w kierunku kwaśnym, następuje zaburzenie równowagi proporcji pomiędzy poszczególnymi formami prowadzące do rozwinięcia się choroby.

Badanie musi być wykonywane w ciągu 5-10 minut od pobrania krwi, gdyż w skutek zakwaszania się kropli dochodzi w miarę postępu czasu do wzrostu ilości form patogennych. Zmiany postępują tak szybko, że już po 1-2 godzinach obraz wygląda tak jak w poważnej chorobie.

Poniżej przedstawiam kilka przykładowych fotek obrazujących opisywane gatunki drobnoustrojów.